Reis door de tijd: het ontstaan van vaccins

Dit vroege concept van ‘immunisatie’ vormde de basis voor latere ontwikkelingen in de vaccinatiewetenschap. In de 18e eeuw deed de Engelse plattelandsarts Edward Jenner een grote ontdekking. Het was al bekend dat melkmeisjes die besmet waren geraakt met koeienpokken, bijna nooit menselijke pokken kregen. Jenner concludeerde hieruit dat de blootstelling aan koeienpokken bescherming bood tegen menselijke pokken.

In 1796 testte hij dit door het vocht uit de pokkenblaasjes van een melkmeisje met koeienpokken in te brengen bij een 8-jarige gezonde jongen. De jongen kreeg een milde infectie, maar knapte na 1 week volledig op. Ongeveer 2 maanden later voerde Jenner een –voor die tijd- gewaagd experiment uit. Hij infecteerde de jongen opnieuw, maar deze keer met menselijke pokken. De jongen bleek immuun te zijn tegen menselijke pokken en werd niet ziek. Het leidde tot de ontwikkeling van het eerste moderne vaccin tegen pokken. Dit was een mijlpaal in de medische geschiedenis. Door deze nieuwe techniek met koeienpokken werd het proces veel veiliger. Jenner noemde zijn methode 'vaccinatie', afgeleid van het Latijnse woord voor koe: 'vacca'.

In het begin geloofden mensen niet echt in vaccinatie. Maar uiteindelijk heeft deze techniek miljoenen levens gered. Dankzij grootschalige vaccinatiecampagnes van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waren de pokken in 1980 officieel uitgeroeid. Sindsdien zijn er geen nieuwe gevallen van besmetting meer vastgesteld. Dit succes benadrukt de kracht van vaccinatie in de strijd tegen besmettelijke ziekten en de gezondheid van mensen.

Na Jenner’s ontdekking volgden vele andere vaccins. In de 19e eeuw ontwikkelde Louis Pasteur vaccins tegen hondsdolheid (rabiës) en miltvuur (antrax). Later werden er vaccins ontwikkeld tegen ziekten zoals tetanus, difterie, polio en de mazelen. In Nederland speelt het gratis Rijksvaccinatieprogramma (RVP), dat in 1957 werd opgericht, een belangrijke rol in het beschermen van kinderen tegen 13 ernstige infectieziekten. Samen met een verbetering van de levensomstandigheden, heeft het RVP geleid tot een grote daling van de kindersterfte door ziekten zoals kinkhoest, tetanus, polio, mazelen en rodehond.

De mRNA technologie geeft hoop voor de toekomst van vaccins en de bestrijding van de volgende pandemieën. Binnen enkele jaren hoopt men ook nieuwe mRNA vaccins te kunnen inzetten bij de bestrijding van HIV en kankers zoals huid, prostaat, darm en pancreaskanker.