Hinder door een bromtoon

Hinder door een bromtoon: een ernstige vorm van overlast

Mensen die last hebben van een bromtoon omschrijven het geluid als brommen, dreunen of zoemen. Ze geven soms ook aan druk op hun oren en hoofd of trillingen in het lichaam te voelen. Mensen ervaren een bromtoon vaak als heel indringend.

Een bromtoon kan je hele leven bepalen. Onderzoek laat zien dat mensen er ernstige hinder van kunnen ervaren. Bromtonen kunnen ook leiden tot slapeloosheid. Onderzoek heeft tot nu toe nog geen andere gezondheidseffecten aangetoond.

Wat is (laag frequent) geluid?

Geluid is een trilling van de lucht. Bij weinig trillingen klinkt het geluid laag en bij veel trillingen hoog. Hoeveel trillingen er in een seconde zijn, heet de frequentie. We drukken de frequentie uit in Hertz (Hz). Mensen kunnen geluid horen tussen de 20 Hz en 20.000 Hz. Als we het hebben over lage tonen dan zijn twee begrippen belangrijk:

  • Hele lage tonen noemen we ‘laagfrequent geluid (LFG)’. Dat zijn geluiden met een frequentie van minder dan 125 Hz.
  • Nog lagere geluiden noemen we ‘infrasoon geluid’. Dat zijn geluiden met een frequentie van minder dan 20 Hz. Dit geluid kun je niet horen, maar je kunt het wel voelen, bijvoorbeeld als druk op je oren.
Een bromtoon horen wordt ook wel lage frequentie geluid genoemd.

Komt hinder van een bromtoon door LFG?

Als iemand een melding doet van hinder van een bromtoon, dan kan de Omgevingsdienst soms een meting doen. De GGD kan dat meestal niet zelf, omdat de GGD niet de goede meetapparaten en de technische kennis hiervoor in huis heeft. Doel van de meting is om te bepalen hoeveel (laag frequent) geluid er in de omgeving is. Er zijn drie mogelijke uitkomsten van een geluidmeting:

Bij deze uitkomst is de oplossing het dichtste bij, want het is duidelijk waar de hinder vandaan komt. We gaan dan kijken of het mogelijk is om de bron uit te zetten of om de hoeveelheid (laagfrequent) geluid verminderen. Helaas lukt dat niet altijd.

In deze situatie is het ingewikkelder om de hinder weg te nemen. Het is duidelijk dat de hinder door een geluidbron komt, maar waar komt het geluid vandaan? Laagfrequent geluid kan grotere afstanden afleggen dan hoge tonen. Het is ook niet goed tegen te houden. Zo gaat het bijvoorbeeld door muren en isolatiemateriaal heen. Hierdoor is het vaak lastig om de bron van LFG te vinden.

Soms blijkt uit de metingen dat er in de omgeving niet of nauwelijks LFG is. LFG is dan dus niet de oorzaak van de hinder. Het heeft dan ook geen zin om te zoeken naar een geluidbron. Het is niet duidelijk waar de hinder dan wel door komt. Sommige organisaties noemen deze vorm van hinder LFG+.

Medische oorzaak van een bromtoon

Als je last hebt van een bromtoon kan dat ook een medische oorzaak hebben. Dat zou het geval kunnen zijn als je:

  • het geluid bijna overal hoort;
  • medicijnen gebruikt die je gevoeliger maken voor geluid;
  • gehoorverlies hebt voor hoge tonen. Als je de hoge tonen minder goed hoort, lijken de lage tonen meer aanwezig. Een gehoorapparaat kan dit soms weer in balans brengen;
  • tinnitus hebt. Tinnitus staat bekend als een hoge piep in de oren, maar ook als je een lage toon hoort kan dat tinnitus zijn. Als je tinnitus hebt dan hoor je geluid dat er eigenlijk niet is. Het geluid wordt door je oor(zenuw) of door je hersenen gemaakt, en dus niet door een bron in je omgeving.

De huisarts kan je eventueel doorverwijzen naar een KNO-arts of audioloog. Die kan onderzoeken of er een medische oorzaak is. Op de website van het RIVM staat informatie over LFG die je kunt meenemen naar de huisarts. Download de informatie voor je huisarts.

Geluidhinder door verkeer, burengeluid of vliegtuigen kan heel vervelend zijn en voor stress zorgen.

Waarom heeft de ene persoon wel last van LFG en de ander niet?

De ene persoon heeft meer last van LFG dan de andere persoon. Soms heeft bijvoorbeeld maar één gezinslid of één bewoner in de straat last van LFG. Personen die last hebben van LFG kunnen een scherp gehoor hebben en meer horen dan de mensen in hun omgeving. Vaker is het zo dat mensen die last hebben van LFG de hoge tonen niet meer goed kunnen horen. De aandacht gaat dan meer uit naar lage tonen. Storende geluiden krijgen daardoor meer aandacht. 

De manier waarop je geluiden beleeft en hoeveel je let op bepaalde geluiden, kan ook een rol spelen. Daarnaast kan belangrijk zijn hoe je je voelt. Als je veel stress en veel behoefte aan rust hebt, vind je geluid eerder storend.

De betekenis die we aan bepaalde geluiden geven, beïnvloedt hoe we dat geluid horen. Als we een geluid horen dat ons irriteert of bang maakt, gaan we dat geluid sterker en bewuster opmerken. Dat kan bij LFG ook het geval zijn. 

Met het menselijk gehoor is eigenlijk niet te bepalen waar LFG vandaan komt en het is vaak niet te voorspellen wanneer het er wel en niet is. Dat maakt dat je er meer op let – en de toon meteen hoort als hij er is. De irritatie en/of angst kunnen daardoor steeds groter worden. De LFG-hinder blijft dan bestaan of wordt steeds erger.

Joke de Haan, 75 jaar, vertelt hoe het is om last te hebben van een bromtoon.
Lees het verhaal van Joke
José Lonis, 70 jaar, zocht specialistische hulp.
Lees het verhaal van José

Bronnen van laagfrequent geluid

Bijna alle geluidsbronnen veroorzaken een combinatie van gewoon geluid en LFG. Hoe dit verdeeld is, verschilt per geluidsbron. LFG kan van verschillende soorten bronnen komen, zoals: 

  • Apparatuur in en om het huis. Bijvoorbeeld: cv-ketels, computers, wasmachines, koelkasten, adapters, de meterkast, muziek, warmtepompen, ventilatiesystemen, vijverpompen en zwembadpompen.
  • Verkeer (wegverkeer, treinverkeer, scheepvaart en luchtvaart);
  • Boven- én ondergrondse installaties. Bijvoorbeeld voor elektriciteit, warmte, waterzuivering, riolering, koeling en afzuiging. Denk ook aan pompen, gemalen, ventilatoren, aggregaten, ventilatiesystemen en windturbines.

In de natuur komt LFG ook voor, bijvoorbeeld bij storm, onweer of golven op het strand. Geluiden in het lichaam – bijvoorbeeld slikken, of bloedstromingen in aders – zijn voor een groot deel ook laagfrequent.

Wat kun je zelf doen?

Als je last hebt van een bromtoon kan er een bron van laagfrequent geluid in je omgeving zijn, maar dat hoeft niet. Met de zelftest krijg je een beeld van wat er bij jou speelt. Kies op elke rij welke stelling voor jou het meeste geldt: de stelling in kolom 1 of die in kolom 2.

Kolom 1





Kolom 2





Er kan er een bron van LFG in je omgeving zijn, maar het is ook mogelijk dat er een medische aandoening meespeelt. Bespreek je klachten met je huisarts.

Het is mogelijk dat er een bron van LFG in je omgeving is. Om te proberen erachter te komen waar de bromtoon vandaan komt kun je een aantal dingen doen. Bekijk de tips om de bron op te sporen.

Let op: dit schema is een hulpmiddel, het geeft geen uitsluitsel. Zo kan er bijvoorbeeld ook een medische oorzaak meespelen als je de meeste kruisjes in kolom 2 hebt. En andersom kan er als je de meeste kruisjes in kolom 1 hebt toch een geluidbron zijn.

LFG meten

Er zijn verschillende manieren om LFG te meten. Van heel eenvoudig (zelf) meten tot een uitgebreid onderzoek. Een meting doen, kan handig zijn om de bron te vinden, maar dat hoeft niet. De omgevingsdienst kan dit (eventueel in overleg met de GGD) beoordelen.

Met een toongenerator-app kun je herkennen welke frequentie je hoort. Je kunt dan samen met een professional op zoek gaan naar waar deze toon vandaan komt. Dit is vooral geschikt voor tonen en minder geschikt voor ruisachtige geluiden. Deze methode wordt steeds vaker gebruikt, maar niet alle organisaties hebben er ervaring mee.

De Stichting LaagFrequent geluid kan uitleggen hoe je zelf kunt meten met een eenvoudige microfoon en SpectrumLab. De uitkomsten hiervan zijn een schatting. Er is kennis nodig voor het opnemen van het geluid en voor het beoordelen van de uitkomsten.

Een verschilmeting kan laten zien of er ergens veel LFG is. Bij een verschilmeting wordt bepaald wat het verschil is tussen het aanwezige ‘gewone geluid’ en het laagfrequente deel van het geluid.

Dit is een redelijk eenvoudige meting. Maar voor een betrouwbaar resultaat is wel een goed meetapparaat nodig. Ook is het beter dat een deskundige, zoals de omgevingsdienst, de meting doet.
Een verschilmeting is een momentopname en geeft een aanwijzing of er veel LFG aanwezig is. De meting helpt niet om een bron te vinden.

Uitgebreidere metingen hebben alleen zin als er aanwijzingen zijn voor veel LFG in de omgeving. Of als er veel mensen zijn die er last van hebben. Alleen dan is het waarschijnlijk dat zo’n meting helpt om een oplossing te vinden. De omgevingsdienst kan (eventueel in overleg met de GGD) beslissen of een meting zin heeft. Zij zijn niet verplicht om deze metingen te doen.

De bron opsporen

De bron van laagfrequent geluid of een bromtoon kan in huis zijn of van buiten komen, bijvoorbeeld van de buren. Het is handig om zelf op zoek te gaan naar de bron. Het lukt zeker niet altijd, maar als het wel lukt is een oplossing soms eenvoudig. 

Zet de hoofdschakelaar van de elektriciteit in huis uit. Hoor je de bromtoon niet meer? Dan komt de bromtoon uit je huis.

 

Komt de bromtoon uit je eigen huis? Probeer te achterhalen welk apparaat in huis de bron is. Zet eerst alle apparaten uit en doe ze vervolgens één voor één weer aan. Zodra je de brom weer hoort heb je de boosdoener te pakken.

Tip: Volg het aan- en uitzetten van een apparaat met een geluidsapp. Zo’n app geeft aan of het geluid terugkomt bij het aanzetten van de elektriciteit of bepaalde apparaten. Er zijn verschillende geluidsapps voor een telefoon (zoek op ‘geluidsapp’). Deze kunnen de frequentie van een geluid vanaf 25 Hz(Hertz) goed meten. Het volume geven ze meestal niet precies goed weer.

Niets gevonden in je eigen huis? Vraag dan aan de buren of zij een nieuw apparaat hebben, bijvoorbeeld een warmtepomp. Is dat zo, vraag dan of ze dit apparaat even willen uitschakelen. Je kunt dan horen of dit nieuwe apparaat de bromtoon veroorzaakt.

Vraag je buren of je de test die je in je eigen woning hebt gedaan, ook in hun huis mag uitvoeren. Dus: hoofdschakelaar aan- en uitzetten en vervolgens alle apparaten één voor één testen. Vind je het lastig om dit aan je buren te vragen? Op de website van het RIVM staat informatie over LFG die je aan je buren kunt geven. Ze snappen dan wat beter waar het over gaat. Download de informatievoor je buren.

 

Woon je in een flat of appartementengebouw? Vraag dan aan de aan de verhuurder of VvE om te onderzoeken of de bromtoon uit het gebouw komt. Misschien komt het door de verwarming of het ventilatiesysteem.

Zijn er activiteiten of werkzaamheden in de buurt die een brom kunnen veroorzaken? Dit zijn bijvoorbeeld:

  • riool- of watergemalen
  • tijdelijke bronbemalingen
  • wijkkasten voor elektriciteit of internetverbindingen
  • of een schip in een haven dichtbij

De gemeente, omgevingsdienst of het waterschap kunnen daar meer informatie over geven.

Noteer een paar dagen in een dagboekje waar en wánneer je het geluid hoort. Bel vervolgens  de gemeente of de omgevingsdienst. Zij kunnen kijken of er iets is veranderd in je omgeving. Bijvoorbeeld of er een nieuw bedrijf is gekomen of een nieuw ventilatiesysteem op een gebouw. Soms doet de omgevingsdienst een meting bij je thuis.

Marcus, 58 jaar, ging op zoek naar de bron van de bromtoon.
Lees het verhaal van Marcus

Wat als de bron niet te vinden is?

Wat als de bron niet te vinden is? Of als je de bromtoon niet kunt stoppen? Dat is heel vervelend en kan veel stress opleveren. Je kunt moe worden, geen concentratie hebben, depressief en angstig zijn en je snel ergeren aan dingen. Maar vooral als uit metingen blijkt dat er niet veel laagfrequent geluid in de omgeving is, heeft het geen zin om te blijven zoeken naar een bron. Het is dan het beste om te accepteren dat de bromtoon er is. Deze tips kunnen je misschien helpen:

Luister bijvoorbeeld naar muziek waar je van houdt en richt je daarop. Dat gaat het beste met oordoppen in.

Let op andere dingen of denk daaraan. Dit is niet makkelijk. Maar als je op andere dingen let of daaraan denkt, dan kan het zijn dat je de bromtoon niet meer hoort.

Laat geluiden van buiten je huis binnenkomen. Dat klinkt raar. Maar als er andere geluiden je huis binnenkomen dan valt de bromtoon minder op. Zet bijvoorbeeld een raampje open.

Oordopjes helpen niet tegen een bromtoon. Bromtonen gaan door oordopjes heen.

Ga naar de huisarts als het niet lukt om van de bromtoon af te komen met de andere tips. De huisarts kan je doorverwijzen naar specialistische hulp om beter met de bromtoon om te gaan. Dit kan van belang zijn om je weer beter te voelen.

Sommige mensen voelen zich niet serieus genomen als ze het advies te krijgen om met de klachten te leren omgaan. Het lijkt daardoor alsof het een psychisch probleem is. Het probleem is dat niet, maar de gevolgen vaak wel. Als je veel hinder hebt dan kan dat een behoorlijke last zijn. Het is belangrijk om die last te verminderen. Juist als de oorzaak van de hinder niet op te lossen is.

Veelgestelde vragen over hinder door een bromtoon

Soms spreken mensen over vibro-akoestische ziekte (VAZ) door LFG. Zij doelen dan op een hartaandoening die je als gevolg van blootstelling aan LFG zou kunnen krijgen. Er is op dit moment geen wetenschappelijk bewijs voor VAZ. Doktoren erkennen VAZ dan ook niet als ziekte.

LFG+ is het verschijnsel dat mensen (de hele tijd en overal) last hebben van een bromtoon zonder dat er laagfrequent geluid te meten is. Hiervoor is (nog) geen wetenschappelijke verklaring.

Er zijn geen wetten en regels speciaal voor LFG in Nederland. Dat maakt het moeilijk om maatregelen te verplichten, ook als de bron bekend is. We hebben in Nederland wel de wet Geluidhinder. Die gaat over alle geluiden, en dus ook over LFG. De wet beschermt mensen tegen te veel geluid en gaat vooral over het geluidsniveau (in decibellen). De wet is daardoor niet zo geschikt om mensen te beschermen tegen LFG. LFG kan immers ook al overlast geven bij een laag geluidsniveau.

Voor het beoordelen van LFG bestaan 2 richtlijnen:

  • de richtlijn Laagfrequent geluid van de Nederlandse Stichting Geluidhinder
  • en de Vercammen-curve

De rechter gebruikt deze richtlijnen soms om een uitspraak te doen over (hinder door) bronnen van LFG.

Er zijn verschillende organisaties in Nederland die zich bezighouden met laagfrequent geluid. Bekijk het overzicht op de website van het RIVM.

Ook interessant

Naast weg-, vlieg- en treinverkeer zijn ook buren een belangrijke oorzaak van geluidhinder.
Informatie over geluidoverlast
Voorkom geluidhinder door voor een stille warmtepomp te kiezen.
Informatie over geluidhinder door warmtepompen